Każda nowoczesna instalacja fotowoltaiczna, pragnąca w pełni wykorzystać potencjał energii słonecznej, opiera się na kilku kluczowych komponentach. Oprócz paneli słonecznych, które konwertują promieniowanie słoneczne na energię elektryczną, oraz inwertera, który przekształca prąd stały na prąd przemienny, niezbędnym elementem systemu jest licznik dwukierunkowy.
To właśnie to urządzenie pełni fundamentalną rolę w precyzyjnym zliczaniu zarówno wyprodukowanej, jak i pobranej energii elektrycznej. Chociaż sam licznik nie wpływa bezpośrednio na działanie instalacji PV, stanowi on absolutnie kluczowy element dla każdego prosumenta, czyli osoby, która zarówno produkuje, jak i zużywa energię. Zrozumienie zasady działania licznika dwukierunkowego, umiejętność odczytywania z niego danych oraz świadomość jego znaczenia są fundamentem efektywnego korzystania z fotowoltaiki i rozliczania się z operatorem sieci energetycznej. W dalszej części artykułu przyjrzymy się bliżej temu istotnemu urządzeniu, wyjaśniając jego działanie, metody odczytu oraz proces instalacji.
Czym jest licznik dwukierunkowy energii elektrycznej w instalacji PV?
Nawet perfekcyjnie przeprowadzony montaż wszystkich podstawowych komponentów systemu fotowoltaicznego nie umożliwi pełnego i bezproblemowego korzystania z zielonej energii. Aby móc czerpać korzyści z energii słonecznej i jednocześnie rozliczać się z siecią energetyczną, konieczne jest zastosowanie odpowiedniego urządzenia, które będzie skrupulatnie monitorować przepływ prądu. Licznik dwukierunkowy energii elektrycznej w fotowoltaice, znany również jako miernik dwukierunkowy lub licznik dwubiegunowy, na pierwszy rzut oka może przypominać tradycyjne liczniki energii elektrycznej. Niemniej jednak, kluczowa różnica tkwi w jego zdolności do pomiaru przepływu prądu w dwóch przeciwnych kierunkach. W konwencjonalnych systemach dystrybucji energii elektrycznej prąd płynie w jednym kierunku – od elektrowni do odbiorcy. W przypadku instalacji fotowoltaicznych sytuacja jest bardziej złożona i dynamiczna. Energia elektryczna jest generowana przez panele, a jej nadwyżka jest często oddawana do sieci elektroenergetycznej. Jednocześnie, w okresach mniejszego nasłonecznienia lub większego zapotrzebowania, prosumenci mogą pobierać energię z sieci w standardowy sposób. W związku z tym, niezbędne staje się urządzenie, które potrafi precyzyjnie zmierzyć przepływ energii w obie strony:
- Przepływ energii z sieci energetycznej do instalacji fotowoltaicznej – rejestruje ilość energii pobranej z sieci, gdy produkcja własna jest niewystarczająca.
- Przepływ energii z instalacji fotowoltaicznej do sieci energetycznej – mierzy nadwyżkę wyprodukowanej energii, która jest oddawana do sieci.
Licznik dwubiegunowy rejestruje te dwie wartości oddzielnie, co umożliwia dokładne zbilansowanie zużycia i produkcji energii przez system fotowoltaiczny, stanowiąc podstawę do rozliczeń finansowych z operatorem sieci.
Zasada działania licznika dwukierunkowego w systemie fotowoltaicznym
Licznik dwukierunkowy jest urządzeniem o stosunkowo prostej konstrukcji, a jego zasada działania jest w większości przypadków bardzo podobna. Typowy schemat funkcjonowania miernika PV przedstawia się następująco:
- Prąd z modułów fotowoltaicznych jest przekazywany do falownika (inwertera), który przekształca prąd stały (DC) na prąd przemienny (AC).
- Przekaźnik dwukierunkowy odpowiada za wysyłanie prądu przemiennego do licznika.
- Licznik dwukierunkowy w PV mierzy ilość energii elektrycznej wyprodukowanej przez system, przesyłając informacje na ten temat do modułu komunikacyjnego.
- Moduł komunikacyjny przekazuje dane o wyprodukowanej i zużytej ilości energii do systemów monitorowania i zarządzania OSD.
- Jeśli ilość energii produkowanej przez system PV przekracza ilość energii pobieranej z sieci, miernik zaczyna zliczać nadmiar prądu oddawany do sieci.
- Jeśli wystąpi odwrotna sytuacja, licznik dwukierunkowy zaczyna zliczać ilość energii pobieranej z sieci.
Istotną cechą nowoczesnych liczników dwukierunkowych w PV jest możliwość odczytu danych w czasie rzeczywistym. Dzięki temu prosumenci mają stały wgląd w ilość produkowanej i pobieranej energii, co umożliwia bieżące monitorowanie efektywności instalacji i kontrolę kosztów związanych z energią elektryczną. Jest to również kluczowe dla prawidłowego rozliczania nadwyżek energii oddanej do sieci.
Jak odczytać dane z licznika dwukierunkowego energii elektrycznej?
Aby móc prawidłowo rozliczać zarówno nadwyżki wyprodukowanej energii, jak i energię pobraną z sieci, niezbędne jest zrozumienie procesu odczytywania danych z licznika dwukierunkowego. W praktyce można spotkać się z kilkoma różnymi metodami odczytu, które są uzależnione od konkretnego modelu urządzenia oraz jego producenta. Najczęściej stosowane metody to:
- Odczyt ręczny – polega na bezpośrednim odczytaniu wartości wyświetlanych na ekranie licznika. Aby to zrobić poprawnie, konieczne jest zapoznanie się z instrukcją obsługi dostarczoną przez producenta urządzenia. Instrukcja zawiera informacje o znaczeniu poszczególnych wyświetlanych wartości oraz sposobie przełączania między różnymi trybami pomiaru (energia oddana, energia pobrana).
- Odczyt zdalny – wiele nowoczesnych liczników dwukierunkowych jest wyposażonych w specjalny moduł komunikacyjny. W zależności od modelu, marki i roku produkcji, moduł ten umożliwia zdalny odczyt danych. W takim przypadku niezbędne jest zazwyczaj dedykowane oprogramowanie udostępnione przez producenta licznika lub aplikacja mobilna, która komunikuje się z miernikiem. Odczyt zdalny znacząco ułatwia monitorowanie zużycia i produkcji energii bez konieczności fizycznego dostępu do licznika.
- Odczyt przez operatora sieci energetycznej – w sytuacji, gdy użytkownik ma trudności z samodzielnym odczytaniem danych z licznika, istnieje możliwość zwrócenia się o pomoc do operatora sieci energetycznej. Pracownicy OSD mają zazwyczaj możliwość zdalnego dostępu do danych z zainstalowanych liczników dwukierunkowych i mogą udostępnić prosumentowi niezbędne informacje.
Proces montażu licznika dwukierunkowego w instalacji fotowoltaicznej
Sam fizyczny montaż licznika dwukierunkowego jest relatywnie prostą czynnością, sprowadzającą się do prawidłowego podłączenia przewodów elektrycznych. Należy jednak kategorycznie podkreślić, że tego typu prace powinny być wykonywane wyłącznie przez wykwalifikowanych elektryków posiadających odpowiednie uprawnienia. Użytkownicy instalacji fotowoltaicznych mogą jednak liczyć na kompleksowe wsparcie w tym zakresie. Proces wymiany licznika na dwukierunkowy inicjowany jest poprzez złożenie odpowiedniego wniosku do operatora sieci elektrycznej. Dokument ten powinien zostać przesłany jak najszybciej po zakończeniu montażu paneli fotowoltaicznych i podłączeniu inwertera. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dystrybutor energii ma 30 dni na zamontowanie nowego miernika. Co istotne z punktu widzenia inwestora, w przypadku instalacji fotowoltaicznych o mocy do 50 kWp, koszty związane z wymianą licznika leżą po stronie operatora sieci dystrybucyjnej. Należy pamiętać, że uruchomienie instalacji fotowoltaicznej jest możliwe dopiero po zainstalowaniu i skonfigurowaniu licznika dwukierunkowego, który umożliwi prawidłowe rozliczanie wyprodukowanej i pobranej energii.
Fot. Pexels
Tak, licznik dwukierunkowy jest niezbędnym elementem każdej instalacji fotowoltaicznej, która jest podłączona do sieci elektroenergetycznej i ma możliwość oddawania nadwyżek wyprodukowanej energii. Umożliwia on prawidłowe rozliczanie energii z operatorem sieci.
W przypadku instalacji fotowoltaicznych o mocy do 50 kWp, koszty związane z wymianą licznika na dwukierunkowy zazwyczaj ponosi Operator Sieci Dystrybucyjnej (OSD). Warto jednak upewnić się co do aktualnych przepisów u swojego operatora.
Operator sieci energetycznej ma zazwyczaj do 30 dni od momentu złożenia kompletnego wniosku na wymianę licznika dwukierunkowego. Warto jednak pamiętać, że czas ten może się nieznacznie różnić w zależności od konkretnego operatora i lokalizacji.
