Ogień stanowi jedno z najpoważniejszych niebezpieczeństw dla wszelkiego rodzaju instalacji domowych. W celu zapewnienia ochrony przed niszczycielskimi skutkami niekontrolowanego rozprzestrzeniania się płomieni, kluczowe jest wdrożenie adekwatnych systemów zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Ta zasada odnosi się również do systemów fotowoltaicznych – pomimo stosunkowo niskiego prawdopodobieństwa wystąpienia pożaru, potencjalne szkody materialne i zagrożenie dla bezpieczeństwa sprawiają, że jest to kwestia o fundamentalnym znaczeniu, której nigdy nie wolno bagatelizować.
Co zapoczątkowuje niebezpieczny płomień w instalacji pv?
Prawidłowo zaprojektowana i profesjonalnie zamontowana instalacja fotowoltaiczna charakteryzuje się znaczną odpornością na incydenty pożarowe. Niemniej jednak, sytuacje tego typu, choć rzadkie, mogą się zdarzyć w kontekście tych zaawansowanych systemów – a przyczyny ich powstawania mogą być dość zróżnicowane. Aby skutecznie podejść do kwestii zabezpieczenia przeciwpożarowego, w pierwszej kolejności niezbędna jest identyfikacja potencjalnych źródeł zagrożeń.
Dane z różnych analiz wskazują, że dominującą przyczyną pożarów instalacji PV są czynniki zewnętrzne. W specyficznych warunkach klimatycznych Polski, główne zagrożenie stanowią silne porywy wiatru, które mogą mechanicznie uszkodzić poszczególne komponenty systemu, oraz uderzenia piorunów – szczególnie częste w burzowych miesiącach letnich. Ponadto, pożar instalacji fotowoltaicznej może być bezpośrednim skutkiem błędów ludzkich, popełnianych zwłaszcza na krytycznym etapie projektowania i montażu. Nieprawidłowo wykonane uziemienia, niedokręcone połączenia śrubowe, nieoptymalna lokalizacja przewodów – to tylko niektóre z czynników, które mogą znacząco podnieść poziom ryzyka. Z tego kluczowego powodu, powierzenie instalacji doświadczonym i wykwalifikowanym specjalistom, którzy posiadają wiedzę i umiejętności pozwalające na uniknięcie tego rodzaju niebezpiecznych sytuacji, jest absolutnie rekomendowane. Pożary w obrębie układów PV mogą być również konsekwencją awarii samych urządzeń, jednak jest to relatywnie rzadka przyczyna – aby zminimalizować ryzyko wystąpienia usterek, priorytetem powinna być regularna kontrola techniczna i profesjonalna konserwacja systemu.
Jak wyglądają regulacje prawne dotyczące ochrony przeciwpożarowej fotowoltaiki w polsce?
Aktualnie obowiązujące polskie przepisy prawne nie precyzują szczegółowych regulacji przeciwpożarowych dla instalacji fotowoltaicznych o mocy nieprzekraczającej 6,5 kW. W przypadku systemów o mocy powyżej tej wartości, istnieje obligatoryjny wymóg zawiadomienia Państwowej Straży Pożarnej, a także uzyskania pozytywnej opinii projektu od rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Średnia moc instalacji PV w Polsce wykazuje obecnie tendencję wzrostową i wynosi około 9,68 kW, co oznacza, że znaczna większość nowo realizowanych systemów musi uwzględniać adekwatne środki ochrony przeciwpożarowej. Zakres wymaganych zabezpieczeń jest każdorazowo dobierany indywidualnie, w oparciu o szczegółową charakterystykę danego projektu, z uwzględnieniem takich czynników jak lokalizacja instalacji, potencjalny wpływ ewentualnego pożaru na konstrukcję budynku, specyfikacja zastosowanych urządzeń oraz przygotowanie obiektu do ewentualnych działań ratowniczo-gaśniczych.
Jak skutecznie zabezpieczyć system fotowoltaiczny przed pożarem?
W celu zapewnienia efektywnego zabezpieczenia fotowoltaiki przed pożarem, istnieje możliwość zastosowania szeregu komplementarnych rozwiązań technologicznych i proceduralnych. Są to przede wszystkim specjalistyczne urządzenia dodatkowe, których zadaniem jest dostosowanie pracy układu PV w przypadku wykrycia ognia lub aktywne zmniejszenie ryzyka jego wystąpienia. Kluczową rolę odgrywają wyłączniki przeciwpożarowe oraz bezpieczniki dedykowane instalacjom PV, których nadrzędnym celem jest ograniczenie możliwości wystąpienia niebezpiecznych przeciążeń i zwarć elektrycznych. Co istotne, komponenty tego typu muszą być ściśle dostosowane do specyfiki układów fotowoltaicznych – bezwzględnie należy stosować wyłącznie bezpieczniki niezależne od polaryzacji prądu stałego.
Kolejną istotną grupę zabezpieczeń stanowią rozłączniki instalacyjne dedykowane fotowoltaice, które znajdują zastosowanie w systemach, w których falownik nie posiada wbudowanego rozłącznika po stronie prądu stałego. Ich zasada działania jest fundamentalnie prosta – po wykryciu obecności ognia, niezwłocznie odcinają dopływ prądu stałego do inwertera, co skutecznie zabezpiecza domową sieć elektryczną przed potencjalnymi uszkodzeniami. Dodatkowo, nieocenioną rolę odgrywają ograniczniki przepięć dedykowane instalacjom fotowoltaicznym: ich zadaniem jest utrzymanie parametrów pracy układu w bezpiecznych granicach, eliminując ryzyko nagłych i niebezpiecznych skoków napięcia. Innymi skutecznymi metodami zabezpieczenia paneli fotowoltaicznych przed pożarem jest implementacja optymalizatorów mocy oraz mikroinwerterów. Te zaawansowane urządzenia nie tylko przyczyniają się do poprawy ogólnej efektywności układu, ale również umożliwiają ciągłą i precyzyjną kontrolę jego pracy, co w konsekwencji przekłada się na możliwość szybszego wykrycia i usunięcia ewentualnych usterek, zanim te przerodzą się w poważniejsze problemy.
Jak często dochodzi do pożarów instalacji fotowoltaicznych?
Pożary instalacji fotowoltaicznych należą do stosunkowo rzadkich incydentów – systemy tego typu charakteryzują się znaczną odpornością na zwarcia i inne problemy elektryczne, nawet bez zastosowania dodatkowych zabezpieczeń. Potwierdzają to dane statystyczne z różnych krajów: przykładowo, wyniki badań przeprowadzonych przez renomowany instytut TÜV Rheinland, opublikowane w 2015 roku, wykazały jedynie 430 przypadków pożarów na imponującą liczbę 1,3 miliona zainstalowanych systemów, co przekłada się na minimalne ryzyko na poziomie zaledwie 0,033%. Podobne wnioski płyną z analiz brytyjskiej agencji BRE National Solar Center (2017), która odnotowała jedynie 58 pożarów przy około 1 milionie instalacji na terenie Wielkiej Brytanii (ryzyko na poziomie 0,0058%). W Polsce aktualnie nie prowadzi się systematycznego gromadzenia tego typu danych – można jednak z dużym prawdopodobieństwem przypuszczać, że częstotliwość występowania pożarów utrzymuje się na zbliżonym, bardzo niskim poziomie. Warto również podkreślić, że przytoczone badania zostały przeprowadzone kilka lat temu, a od tego czasu standardy bezpieczeństwa i skuteczność zabezpieczeń stosowanych przez producentów systemów fotowoltaicznych uległy znacznemu podwyższeniu.
Pomimo faktu, że ryzyko pożaru instalacji fotowoltaicznej jest statystycznie niewielkie, nie można ignorować faktu, że stanowi ono realne zagrożenie dla tego typu systemów. Co więcej, tego rodzaju sytuacje mogą mieć katastrofalne konsekwencje dla zdrowia i życia mieszkańców budynku. Z tego fundamentalnego powodu, zabezpieczenie instalacji fotowoltaicznej przed pożarem jest kluczową kwestią, do której należy podejść z najwyższą odpowiedzialnością przy projektowaniu i instalacji każdego systemu PV.
Fot. Pexels
Tak, istnieją międzynarodowe i europejskie normy bezpieczeństwa, w tym normy przeciwpożarowe, które muszą spełniać panele fotowoltaiczne, aby mogły być dopuszczone do sprzedaży i instalacji. Normy te określają m.in. klasyfikację ogniową paneli, ich odporność na rozprzestrzenianie się płomieni oraz emisję dymu. Przy wyborze paneli warto zwrócić uwagę na posiadane certyfikaty zgodności z tymi normami, co jest gwarancją ich bezpieczeństwa.
Większość standardowych polis ubezpieczenia domu obejmuje szkody powstałe w wyniku pożaru, w tym również te, które mogłyby zostać spowodowane przez instalację fotowoltaiczną. Niemniej jednak, przed podpisaniem umowy ubezpieczenia, warto dokładnie zweryfikować warunki polisy i upewnić się, że instalacja fotowoltaiczna jest uwzględniona w zakresie ochrony. W niektórych przypadkach może być konieczne wykupienie dodatkowego rozszerzenia polisy.
W przypadku zauważenia pożaru w obrębie instalacji fotowoltaicznej, priorytetem jest natychmiastowe zapewnienie bezpieczeństwa wszystkich osób znajdujących się w budynku i wezwanie straży pożarnej. Nie należy podejmować samodzielnych prób gaszenia pożaru instalacji elektrycznej pod napięciem. Po ugaszeniu pożaru, należy skontaktować się z wykwalifikowanym instalatorem fotowoltaiki w celu przeprowadzenia dokładnej oceny uszkodzeń i ewentualnej naprawy lub wymiany uszkodzonych komponentów.
